Sergüzeşt, Samipaşazade Sezai’nin yazdığı, 1888’de yayınlanan romanı. Türk edebiyatında romantizmden realizme geçiş eseri olarak kabul edilir. 100 Temel Eserlerden biridir.
Sergüzeşt Kitabı Özeti
Kafkasya’nın bir köyünde, adı Dilber olan küçük bir kızın kaderi, esircilerin insafsız ellerine düşer. İstanbul’a getirilen bu dokuz yaşındaki güzel kız, Mustafa Efendi adında bir memur tarafından satın alınır. Ev sahibi kadın oldukça katı ve kötü huyludur, Dilber’e sürekli zulmeder. Küçük kız, gücünün üstünde ağır işleri üstlenirken, maalesef sık sık dövülmek ve aşağılanmaktan kurtulamaz.
Mustafa Efendi, Erzurum’a tayin edildiğinde, Dilber’i yanında götürmek istemez ve onu bir esirciye satar. Dilber, zorlu yıllar geçirir, ancak müzik, okuma ve ev işleri konularında eğitim alır. Sonrasında tekrar satılır ve bir paşa konağına düşer.
Asaf Paşa’nın ailesi oldukça bilgili insanlardır ve evde dengeli bir atmosfer vardır. Dilber, bu yeri sevecek ve ilk defa rahatlayacaktır. Ailenin oğlu Celal, Avrupa’da eğitim almış, resim çalışmış kültürlü ve yakışıklı bir gençtir. Dilber, onun modeli olur ve zamanla aralarında bir yakınlık oluşur. Ancak ailenin durumu fark edildiğinde, telaşla Dilber’i bir esirciye satarlar. Celal, olan biteni öğrendiğinde büyük bir üzüntü yaşar.
Dilber’in yeni sahibi, Mısırlı bir zengindir ve kızı haremine kapatma amacındadır. Bu nedenle Dilber’i Mısır’a götürür. Genç kız, hareme girmek istemediğinden üst katta karanlık bir odaya hapsedilir. Harem ağası Cevher, kıza acır ve onu kurtarıp İstanbul’a kaçırmak ister. Ancak bu çaba, Cevher’in gece yarısı odaya ip atarken dengesini kaybedip düşerek hayatını kaybetmesiyle sonuçlanır. Dilber, yalnız ve çaresiz bir şekilde kalır, anlar ki tek başına İstanbul’a gidemeyecektir. Bu umutsuz durumda kendini Nil ırmağına atarak intihar eder.
