Karartma Geceleri, Rıfat Ilgaz’ın 1974 yılında yayımlanan romanıdır. II. Dünya Savaşı sürecinde kitabı toplatılmış olan öğretmen ve şair Mustafa Ural’ın hikâyesini anlatmaktadır ve ayrıca 100 Temel Eserden bir tanesidir.
Karartma Geceleri Kitap Özeti
Romanın baş kahramanı Mustafa, Emniyet Müdürlüğü’ne sorgulanmak üzere götürülür. Odasında tek başına olduğu sırada, Bayburtlu Necati, Sotiri, İdamlık Ömer adlı diğer tutukluların varlığını duyar. Mustafa’nın anlamadığı şey, kaçıncı gün olduğudur. Duvarların ardındaki kişileri, zincir sesleri ve ayak sürümesi gibi seslerden tanımaya başlar. Bir gece, “alarm” olduğu için herkes uyandırılır, konuşma yasağı getirilir ve herkes ikişer ikişer zincirlenir.
Mustafa Halil ile zincirlenir. İdamlık Ömer ile karşılaştığında, aralarında bir konuşma geçer. Mustafa’nın konuştuğunu sananlar, Halil’i ihbar etmek yerine kendisinin konuştuğunu kabul eder. Daha sonra Mustafa ile birlikte aynı odaya kapatılırlar. Mustafa, Halil’e suçunu sorması üzerine anlatamaz düşünür.
Pertevniyal Lisesi önünden geçerken, iki yıl önce okuttuğu bir öğrenci tarafından kitabını imzalaması için durdurulur. Mustafa, 9 Mart 1944’ü yazarak imzalar ve öğrencisinin adını vermeme konusunda ısrar eder. Sonra, arkadaşı Hüsnü öğretmenle buluşur, kitabının yayımlanmasının gerekli olup olmadığını, maaşların durumunu ve savaşla ilgili konuları tartışırlar.
Mustafa, polislerin kahvede kimlik kontrolü yapmasıyla ayrılır. Şükran’a gitmek üzere yola çıkarken, evsahibi Halil Bey’in evine girmemesi için sürgü taktırdığından habersizdir. Evlerine giden yolun merdivenlerinde, oğlu Aliş’e annesini sorması üzerine içeri davet edilir. Şükran, Mustafa’nın durumundan habersiz olarak, ona 5 bin lira verir.
Mustafa, Yeşilköy’de asteğmen olan arkadaşı İlhan Paytak’a sığınır. Ancak Paytak, ona kötü davranarak suçunu kabul etmesini ister. Ertesi gün polislerin evini aradığını öğrenir. Üniversiteden arkadaşı Nevzat Ank da polis tarafından takip edilmektedir.
Cengiz’in evinde konaklayan Mustafa, ona yazdığı mektupları postaya verir. Ancak bir gün polis tarafından takip edildiğini anlar ve karakola gitmeye karar verir. Yolda bir polisle karşılaşsa da, kendisini tanıttığı okul müdürü sayesinde serbest bırakılır.
Daha sonra, evini terk etmek zorunda kalan Mustafa, ev sahibi Halil Bey’in kızı Ayten ile tanışır. Ayten’in yardımıyla Kumkapı’da bulunan bir kahvede buluşurlar. Mustafa’nın durumu hakkında konuşurlar ve Ayten, ona duyduğu sevgiyi dile getirir. Ancak, bu buluşma da kısa süreli olacaktır.
Sonunda Mustafa, polis memuru Bahri Dönmez tarafından çağrılır ve gerçeği öğrenmiştir. Ancak cebindeki tarihli notu göstererek polisi oyalamayı başarır. Mustafa mahkemeye çıkarılacaktır. Duruşma saatini beklerken bir onbaşı Hasan Altay, İlhan Paytak. Fahri Yıldırım adlarını okur. Asteğmen İlhan Paytak, iki sivile benzin satmıştır, onun için yargılanmaktadır. Mustafa’nın duruşması, öğleden sonraya kalır. Ama bu arada kansı Şükran’ın İlhan Paytak’ın duruşmasına gelmesi, Mustafa’yı görünce yaşadığı şaşkınlıkla roman sona erer.
