Halk Şiirinden Seçmeler, Halk Edebiyatı’nın, sözlü edebiyat geleneğinin bir uzantısıdır. Bu eser, halkın yarattığı sözlü eserlerden seçilmiş örnekleri içerir. Dil, biçim, konular ve duyarlıklar açısından, Halk Şiiri sıkı bir şekilde halk kültürüne bağlıdır
Halk Edebiyatının Genel Özellikleri
- İslamiyet öncesi edebiyatımız, İslam uygarlığı içindeki şekliyle adlandırılabilir. Bu dönem, bir bakıma sözlü edebiyatın daha gelişmiş bir biçimini temsil eder.
- Halk edebiyatı eserleri, kağıda dökülmeyen ve genellikle müzik eşliğinde sözlü olarak oluşturulan özgün ifadelerdir.
- Divan edebiyatında olduğu gibi en çok kullanılan tür şiirdir.
- Şiirlerde başlık olmaz, biçimiyle isimlendirilir.
- Nazım birimi dörtlüklerden oluşur.
- Ölçü, hece ölçüsüdür ve halk edebiyatında sıkça yedili, sekizli ve on birli kalıplar tercih edilmiştir.
- Şiirlerde çoğunlukla yarım uyak hakimdir.
- Dil, halkın günlük konuşma diline daha yakın bir formda kullanılır.
- Halk edebiyatı, genellikle gözleme dayalı bir yaklaşım benimser. Halk şairleri, benzetmeleri somut kavramlardan alarak gerçek yaşamdan ilham alırlar. Şiirlerinde anlattıkları genellikle doğrudan gerçek yaşam deneyimlerinden ve gözlemlerinden türetilmiştir.
Özellikle 18. yüzyıldan itibaren, halk şairleri, divan şairlerinden etkilendikleri görülen bir biçimde, aruzun belirli kalıplarıyla şiir yazma konusunda çaba göstermişlerdir. Hatta, bu çaba kapsamında divan şiirinin mazmunlarına da başvurmuşlardır. Bu durumun ortaya çıkmasında, halk şairlerinin, aydınlar ve divan şairleri tarafından hor görülmelerinin, değersiz ve güçsüz sayılmalarının etkisi büyük olmuştur.
Halk şiirinde, genellikle “mâni” ve “koşma” tipi olarak iki ana biçim öne çıkar. Diğer biçimler, bu iki ana biçimden türetilmiştir. Dizelerin kümelenişi, hece sayısı ve uyak düzeni bakımından öne çıkanlar “biçim” olarak adlandırılırken, konu bakımından diğerlerinden ayrılanlar da “tür” adı altında toplanmıştır. Halk Şiirinden Seçmeler kitabında ise halkın yazdığı şiirler bir araya getirilmiştir.
Halk Şiirinden Seçmeler Kitap Özeti
Karacaoğlan – Ala Gözlerini Sevdiğim Dilber
Ala gözlerini sevdiğim dilber
Göster cemalini görmeye geldim
Şeftalini derde derman dediler
Gerçek mi sevdiğim sormaya geldim
Gündüz hayallerim gece düşlerim
Uyandıkça ağlamaya başlarım
Sevdiğim üstünde uçan kuşların
Tutup kanatların kırmaya geldim
Senin aşkların gülmez dediler
Ağlayıp yaşını silmez dediler
Seni bir kez saran ölmez dediler
Gerçek mi efendim sormaya geldim
Senin işin yiyip içmek dediler
Yaren ile konup göçmek dediler
Göğsün cennet koynun uçmak dediler
Hak nasip ederse görmeye geldim
Mail oldum senin ince beline
Canım kurban olsun tatlı diline
Aşık olup senin hüsnün bağına
Kırmızı güllerin dermeye geldim
Karacaoğlan der ki işin doğrusu
Gökte melek yerde huma yavrusu
Söyleyim ben sana sözün doğrusu
Soyunup koynuna girmeye geldim
Âşık Veysel Şatıroğlu – Sen Bir Çiçek Olsan Ben Bir Yaz Olsam
Her sabah her sabah suya giderken
Yar yolunda toprak olsam toz olsam
Bakıp dört köşeyi seyran ederken
Kara kaş altında ela göz olsam
Uğrunu uğrunu giderken yola
Nice dilsizleri getirir dile
Gövel ördek gibi inerken göle
Ya bir şahin olsam ya bir kaz olsam
Veysel ördek olsun sen de göl yarim
Yeter artık kerem eyle gel yarim
Lale sümbül mor menekşe gül yarim
Sen bir çiçek olsan ben bir yaz olsam
