Drina’da Son Gün, Faik Baysal‘ın 1972’de yayımlanmış olan romanıdır. Drina’da Son Gün, Yugoslavya İç Savaşı sırasında Türkiye’ye göç etmeye çalışan göçebe bir aileyi anlatmaktadır. Roman 100 Temel Eser olmaya hak kazanmış eserlerdendir.
Drina’da Son Gün Kitap Özeti
1971 yılında 76 yaşında olan Rıza Selmanoviç, 1958’de memleketine dönüş yapmıştır. Hikaye, iki eşmerkezli daire içinde geçen olaylara odaklanmaktadır. Küçük dairede, eski ve köklü bir Türk ailesi olan Selmanoviçler’in çiftliğinde geçen olaylar, ikinci Dünya Savaşı yıllarında meydana gelir. Diğer yandan, büyük dairede, aynı tarihlerde çiftlik çevresinde Sırplar, Hırvatlar, Türkler, Boşnaklar ve Arnavutlar arasındaki iç savaşları anlatır: General Mihailoviç, Alman saldırısının ardından Hersek’te komuta ettiği sahil muhafaza kıtasının başına geçip Bosna dağlarında Çetnik örgütünü kurmuştur.
Çetnikler, özellikle Türkleri hedef alan Sırp çeteleridir. Selmanoviç ailesi tarih boyunca azalarak ancak birkaç kişi ile sürdürülmüştür. Ailenin başında, Almanya’da yüksek öğrenim görmüş Rıza Selmanoviç bulunmaktadır. Çiftlikte yirmi yıldır çalışan, hukuk mezunu ve Taşlıca’lı, kâhya Mehdi Azamoviç ve Azamoviç’in Sırp arkadaşı Mordaç, çiftlikteki olaylara dahil olan kişilerdir.
Mordaç, 1 Ocak 1941’de kaybolur ve altı ay sonra çiftliğe döner. Mordaç’ın geri dönüşü, Sırp çetesi lideri Neniç tarafından sağ kolu Goril İpan aracılığıyla gerçekleşir. Goril İpan, Rıza Selmanoviç’in kızı Elmasa’nın kendisine teslim edilmesini ve savaş boyunca çiftliklerine bakılmasını ister. Bu teklifi Selmanoviç’e iletmemesi sonucunda, Azamoviç, Neniç’in yerini söylemediği için Almanlar tarafından öldürülür. Türk gizli bir örgüt kurulur ve Rıza Selmanoviç başkan Hatipoviç’in yanında görev alır.
Selmanoviç, bir süreliğine haydutlar tarafından ele geçirilir, ancak kaçmayı başarır. Türklerin çoğunluğu olan Nevesni kasabasına yapılan korkunç bir gece baskınının ardından, Türkler için hayat çekilmez hale gelir. Londra’da ziraat mühendisliği öğrenimi sırasında oğlu Dündar’ı bir bombardımanda kaybeden Rıza Selmanoviç, Yugoslavya’da savaşa devam etmek için geri döner. Ailesiyle birlikte Türkiye’ye gitmek üzere yola çıkar.
Fakat Drina Köprüsü’nde Alman askerleri bir tarafta, Çetnikler diğer tarafta, Selmanoviç için büyük bir engel oluşturur. Çayinçe’de Türklerle buluşan Selmanoviç ve arkadaşları, Drina Köprüsü’nü geçmeye çalışırken zorlu bir durumla karşılaşırlar. Karlı bir gecede izlerini örten Selmanoviç ve arkadaşları, Çetniklerden kaçarak Taşlıca’ya ulaşırlar.
